„Przerażone dziewczę wybiegło zdyszane z pokoju. On tam jest! On tam jest! – wołała. Rozejrzawszy się do około dostrzegła stary but, niegdyś gryziony przez psa. Schwyciła go i bez wahania zabiła maszkarę ze słowami na ustach… giń przebrzydła tarantulo!”

Ten niewielki kawałek opowieść przedstawiony powyżej wprowadza nas do mrocznego świata pająków… a szczególnie tych wielkich i włochatych. Jednakże te wielkie i włochate pająki często są ze sobą mylone. Rzecz jasna mowa tu o ptasznikach i tarantulach. Po przeczytaniu tego tekstu każdy z Was do końca życia będzie świadomy tejże różnicy.

Na początek trochę historii. Dawno, dawno temu we Włoszech nie daleko miasteczka Taranto, żyły sobie jakieś tam pająki. Ludzie, którzy zostali przez nie pokąsani, przechodzili pewną terapię… Przy rytmach taranteli bawili się, pili i jedli (pewnie aż się porzygali). Oczywiście cała ta impreza była sponsorowana przez lokalne władze, nic wiec dziwnego, że ukąszenia robiły się coraz to częstsze. Pająkami tymi były - Lycosa tarantula i stały się znane prawie w całej Europie.

No i stało się… Europejczycy odkryli Amerykę! Razem z nią rodzime pająki z tamtych rejonów. Pierwszy wielki pająk z Ameryki został uwieczniony na rycinie w momencie zjadania kolibra. Otrzymał łacińska nazwę – Avicularia. "Avis" oznacza ptak, "cularia" – jedzący (stąd późniejsza nazwa ptasznik). Tenże pierwszy odkryty ptasznik nosi dziś nazwę: Avicularia avicularia. Los tak chciał, że zostały mylnie nazywane ‘tarantulami’ i te właśnie ‘tarantule’ utknęły w języku angielskim.

Oto klucz: Tarantula w języku angielskim – oznacza przede wszystkim ptaszniki jak i inne duże pająki. Tarantula w języku polskim – oznacza pająki z rodziny pogońcowatych (np.: Lycosa tarantula) ‘Bird-eaters’ lub ‘bird eating spiders‘ to fachowa ‘brytyjska’ nazwa ptaszników. ‘Wolf-spiers’ to fachowa ‘brytyjska’ nazwa tarantul.

Natomiast amerykanie na wszystko mówią tarantula i myślą, że są tacy fajni.


Aby zbadać jak duży jest problem postanowiłem zadać paru przypadkowym osobom z GG pytanie: czym różni się ptasznik od tarantuli? Oto kilka odpowiedzi:

„hehe, wg mnie to są dwa różne gatunki”

„yy, nie wiem. kolorem? jadem? przekąskami?”

„nie mam pojecia ...”

„tego to ja nie wiem…”

„nie znam sie na tym, boje sie pajakow”

„ptasznik nie jest jadowity a tarantula jest.. Ptasznik to najczęciej domowe zwierzątko”

„nazwą to po pierwsze, ptasznik ma na swoim ciele czarny meszek, a tarantula jest z reguły łysa, ma tylko czarny odwłok”

No i moja ulubiona odpowiedź, która powaliła mnie na kolana:

„hmm, z kaczynskimi mi się skojarzylo, wiec pewnie sa bardzo podobne”

Sam też musze się przyznać, że kiedyś myślałem, że oba te pająki to jedno i to samo, tylko ptasznik to określenie samca, a tarantula samicy! Czas więc rozpocząć fazę gnozy i przestać tkwić w niewiedzy!

Niechlujni tłumacze j. angielskiego zamiast zorientować się w temacie, tłumaczyli angielskie słowo ‘tarantula’, które oznaczało ptasznika, na polskie słowo tarantula, która oznacza pająki z gatunku Lycosa tarantula i bigos gotowy. Aby jakoś poukładać ten cały bałagan przechodzę wreszcie do fazy typowo wyjaśniająco-dokumentalnej.

Let’s go.

Systematyka prawdę ci powie! Przeanalizujmy kladogram.

Domena - jądrowce

Królestwo - zwierzęta

Typ - stawonogi

(Podtyp - szczękoczułkowce)

Gromada - pajęczaki

Rząd - pająki

No dobra, dotarliśmy do pająków. Jak te się dzielą? Ano w bardzo prosty sposób – na trzy.

Pająki maja 3 podrzędy:

    * Mesothelae
    * Mygalomorpha
    * Araneomorpha

Te pierwsze możemy olać, bo to prymitywne strasznie jest… dla tych żądnych wiedzy powiem, że charakterystyczna cechą, która je wyróżnia od reszty pająków, jest segmentowany odwłok.

    * Mygalomorpha (cechą charakterystyczna są szczękoczułki ustawione pionowo, starsze ewolucyjnie i prymitywniejsze)

    * Araneomorpha (cecha charakterystyczną są szczękoczułki ustawione poziomo lub skośnie, które działają przeciwstawnie)

Mygalomorpha ma 32 rodziny, a w nich rodzinę Theraphosidae (ptasznikowate)

Araneomorpha ma 76 rodzin, a w nich rodzinę Lycosidae (pogońcowate)

W rodzine Theraphosidae znajdujemy rodzaje, które jak widzimy, są już nam znane np.: Brachypelma czy Avicularia.

W rodzinie Lycosidae znajdujemy między innymi rodzaj Lycosa, którego jednym z przedstawicieli jest nasza nieszczęsna tarantula - Lycosa tarantula.

Krok w tył.

Tak więc jak widać, tarantulom daleka droga do ptaszników (albo też odwrotnie). Teraz zobaczmy jak duża jest ta różnica, jak wielki błąd popełniamy nazywając ptasznika tarantulą. Aby zobaczyć jak są ze sobą spokrewnione przespacerujemy się po kladogramie raz jeszcze.

Aby różnica była widoczna wszystkim wejdziemy w inny typ (strunowce) i dalej skręcimy na tym samym rozwidleniu gdzie rozchodzą się drogi ptasznika i tarantuli – będzie to podrząd

Królestwo - Zwierzęta

Typ - Strunowce

Gromada - ssaki( tu miałem bardzo duży wybór, padło na ssaki)

Rząd - drapieżne (bo lubię drapieżne, żeby było ciekawiej będę używał dalej nazw łacińskich)

Podrząd - (Tu się rozdzielamy) wybierzmy dwa różne np.: Feliformia i Caniformia

Rodzina - Felidae Rodzina - Canidae

Rodzaj - Uncia Rodzaj - Canis

Gatunek - Uncia uncia Gatunek - Canis familiaris

No dobra (dajcie tu jakąś muzyczkę!), co kryje się pod tym nazwami? Uncia uncia to Pantera śnieżna, natomiast Canis familiaris to Pies domowy.


Morał.

Od tej pory, jeżeli mówicie na ptasznika tarantula, miejcie świadomość, że wasza pantera, która siedzi w kojcu właśnie szczeka na dzieci w piaskownicy. Takie porównanie tak naprawdę o niczym nie świadczy. Obrazuje nam jednak różnice w pokrewieństwie, jakie dzielą te dwa pająki. Należy pogodzić się z tym, że nazwa tarantula zbyt mocno przylgnęła do ptaszników, aby mogła zostać anulowana.